Herbruikbaar vs. recyclebaar: alternatieven voor de wegwerp koffiebeker

Herbruikbaar is niet altijd het duurzaamste antwoord. In een tijd waarin duurzaamheid steeds belangrijker wordt, staan Nederlandse bedrijven en evenementen voor grote veranderingen door de Single-Use Plastic (SUP) regelgeving. Deze regels, voortgekomen uit de Europese SUP-richtlijn, hebben ons gebruik van plastic sinds 3 juli 2021 geleidelijk beïnvloed. Maar vanaf 1 januari 2024 gaan we een nieuwe fase in die de manier waarop we koffiedrinken op beurzen ingrijpend zal veranderen.

Laten we samen de details doornemen, begrijpen wat er staat te veranderen en onderzoeken welke verantwoorde keuzes beschikbaar zijn om jouw beursstand een duurzame touch te geven.

• Nederlandse bedrijven en evenementen ondergaan veranderingen door de Single-Use Plastic (SUP) regelgeving vanaf 1 januari 2024.
• Het verbod omvat plastic wegwerpbekers en maaltijdverpakkingen op gesloten evenementen, waaronder beurzen.
• Het interpretatieverschil over de term “hoogwaardige recycling” tussen Europees Parlement en Nederlandse overheid heeft impact op wegwerp koffiebekers.
• Herbruikbare koffiebekers hebben uitdagingen zoals CO2-uitstoot, verlies en reinigingsproblemen. Dit is niet meegenomen in de Nederlandse SUP-wetgeving.
• Tweede Kamermoties streven naar verruiming van de definitie voor hoogwaardige recycling van wegwerp koffiebekers.
• Hoe de overheid de SUP-regeling gaat handhaven per 1 januari 2024.
• Herbruikbare plastic of recyclebare kartonnen koffiebekers op de beursstand, de duurzaamste oplossing moet vooroplopen.

De duurzaamste oplossing is niet altijd de meest voor de hand liggende. Ontdek de details hieronder en maak een verantwoorde keuze voor jouw beursstand!

Recyclen : het maken van verantwoorde keuzes

Wat is de SUP-regeling?

Sinds 3 juli 2021 zijn er verschillende maatregelen voorgekomen uit de Europese Single-Use Plastic Directive, oftewel SUP-richtlijn. Het voornaamste doel van de SUP-wetgeving is het verkleinen van de milieu-impact van wegwerpplastic. Met deze maatregelingen pakt de EU het aandeel van wegwerpplastic in zwerfafval en de zee aan. Denk aan drink- en maaltijdverpakkingen, rietjes en bestek die na een evenement op straat of strand gevonden worden.

Vanaf 1 januari 2024 gaat de nieuwste ingrijpende verandering in. De overheid scherpt voor Nederlandse bedrijven en evenementen de SUP regelgeving aan. Gebruik van plastic wegwerpbekers en maaltijdverpakkingen voor onmiddellijke consumptie op gesloten evenement wordt volledig verboden. Dit geldt voor hotels, cafés, restaurants, kantoren, scholen, sportclubs en gesloten evenementen zoals concerten en attractieparken. Herbruikbaar servies wordt de nieuwe standaard. Beurzen zijn een afgesloten evenement en vallen daarmee onder de aangescherpte SUP-regeling, zoals te zien in deze factsheet van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W).

Gevonden plastic op strand

Welk plastic mag niet meer vanaf januari 2024?

De SUP-verpakkingen die onder deze regeling vallen zijn de top 10 plastic items die in zwerfafval op stranden zijn gevonden en niet herbruikbaar zijn. Het gaat hier voornamelijk om drank- en maaltijdverpakkingen die op locatie geconsumeerd kunnen worden, oftewel wat je direct kunt eten of drinken waar je op dat moment bent. Denk hierbij aan drinkbekers, drankverpakkingen tot 3 liter, snackbarbakjes, zakjes en snoeppapiertjes. Daarnaast vallen plastic draagzakken, vochtige doekjes, ballonen, tabaksfilters en vistuig hieronder.

Terwijl we het nieuwe jaar verwelkomen, nemen verschillende sectoren afscheid van de wegwerp koffiebekers. Op dat moment moeten ze gebruik gaan maken van herbruikbare alternatieven, waardoor duurzaamheid een cruciale rol gaat spelen in de dagelijkse kop koffie. Geen kartonnen koffiebeker meer, maar herbruikbare mokken of plastic koppen van hoogwaardige recycling.

KOP koffie- en theemok

Verbod op wegwerpbekers: Europees parlement vs. Nederlandse overheid

Toch zit er verschil in interpretatie van deze wetgeving met name wat hoogwaardige recycling is. Neem een kartonnen koffiebeker, waarvan het binnenlaagje voorzien is van 5% plastic. Dit plastic kan door een recycleproces losgeweekt worden van het karton, waarna het karton wordt hergebruikt.

Volgens de Europese wetgeving moet de kartonnen koffiebeker minder dan 5%  plastic bevatten om voor hoogwaardige recycling in aanmerking te komen. Daarnaast moet minstens 85% van de uitgegeven bekers weer ingenomen worden en aangeboden voor recycling. Als aan deze voorwaarden wordt voldaan is de inzet van een kartonnen koffiebeker nog steeds mogelijk. 

Maar de Nederlandse overheid heeft een andere interpretatie gegeven aan hoogwaardige recycling, waardoor alle plastic bevattende wegwerpbekers voor directe consumptie verboden worden. Met als enige uitzondering verpakkingen van gerecycled PET. Deze verpakkingen worden door middel van een retoursysteem ingenomen, zodat van de grondstoffen nieuwe bekers en bakjes gemaakt kunnen worden. Een kartonnen koffiebeker kan geen nieuwe kartonnen koffiebeker worden. Volgens de Nederlandse wetgeving is onze kartonnen beker niet hoogwaardig recyclebaar, terwijl Europa hier anders over denkt.

SUP-regeling: Infographic Ministerie van I&W

Regelgeving wegwerpbekers: hoe duurzaam is hergebruik?

Het ministerie van I&W is daardoor groot voorstander van de herbruikbare koffiebeker. Volgens de overheid is de herbruikbare koffiebeker al duurzamer dan een eenmalig te gebruiken kartonnen beker, zodra deze meer dan 6 keer wordt ingezet. Afhankelijk van het gekozen materiaal en de kwaliteit daarvan is een herbruikbare beker tientallen tot honderden keren opnieuw inzetbaar. Het grote duurzame verschil zit volgens het ministerie van I&W in het materiaal, waarvan de herbruikbare beker gemaakt is en de manier waarop deze beker wordt schoongemaakt.

Maar in de praktijk blijkt dit een idyllisch beeld voor evenementen volgens Chris van Eldijk, co-owner van de Barista Company. Door middel van meerdere onderzoeken bekeek de Barista Company wat de impact is van deze herbruikbare koffiebeker.

“Een kwalitatief hoogwaardige en vaak herbruikbare koffiebeker weegt zo maar 40 gram aan plastic. De productie van zo'n beker geeft veel meer CO2-uitstoot dan de productie van een kartonnen beker. Dit systeem kan alleen maar duurzamer zijn als de herbruikbare bekers daadwerkelijk keer op keer kunnen worden ingezet en met name op evenementen wringt daar de schoen,” vertelt Chris.

Test in de praktijk

"Bij onze eerste tests verloren wij 20-30% van de bekers, ondanks goede voorlichting en statiegeldsystemen ter plaatse. Mensen namen ze mee naar huis of gooiden ze alsnog in de prullenbak. Ook moeten de ingenomen bekers het liefst binnen 72 uur na gebruik worden gewassen, omdat deze anders minder goed of zelfs niet meer schoon te krijgen zijn. Op een meerdaags evenement is het logistiek een enorme uitdaging om gebruikte bekers binnen die termijn bij het wasstation te krijgen. Daarnaast zorgt het onnodig voor extra transporten. Als voorbeeld: we verliezen alleen al 1% van de bekers per evenement omdat een bepaald type lippenstift niet meer te verwijderen is".

Met een snelle rekensom kwam de Barista Company tot de conclusie dat herbruikbare koffiebekers niet altijd het antwoord zijn. "Als er per evenement 30% van de bekers uitvalt, dan moeten er iedere keer nieuwe bekers aangeschaft worden en dat is juist minder milieuvriendelijk. Het zorgt juist voor meer CO2-uitstoot. De ommezwaai naar alleen herbruikbare plastic bekers voor evenementen is hierdoor niet altijd de meest duurzame oplossing," vertelt Chris. Volgens de Barista Company moet het verlies en belasting op het milieu meegenomen worden.

De Barista Company tijdens de beurs

Verruiming van definitie voor hoogwaardige recycling van wegwerp koffiebekers

Het verbod op wegwerpbekers legt een zware last op ondernemers. Het vraagt om een behoorlijke investering. Letterlijk, omdat er met name voor evenementen tienduizenden bekers per cateraar ingekocht dienen te worden. Ook moeten cateraars honderden plastic kratten inkopen voor transport en opslag van de bekers. Er is veel meer opslagruimte vereist dan voor kartonnen bekers. Daarnaast zijn er forse kosten voor het (laten) wassen van de bekers, transport van en naar het wasstation. Uiteindelijk kan de voedselhygiëne ook nog in het geding zijn.

Vandaar dat kamerlid Erik Haverkort van de VVD de volgende moties heeft voorgesteld aan de Tweede Kamer om de definitie van hoogwaardige recycling te verbreden:

• Door ruimte te bieden voor het gebruik van eenmalig bruikbare papieren bekers en bakjes. Deze moeten minder dan 5% plastic bevatten, 100% gerecycled kunnen worden en  85%  van de uitgegeven bekers moet aantoonbaar gerecycled worden. 
• De bredere definitie voor hoogwaardige recycling voorgesteld door het Europees Parlement aan te nemen in de ministeriele regeling eenmalige kunststofproducten.

Op donderdag 26 oktober 2023 heeft de Tweede Kamer deze twee moties aangenomen. Daardoor lagen deze moties op het bureau van de staatssecretaris Heijnen van I&W voor de afhandeling.

Uitspraak van de Staatsecretaris van I&W

De reactie van de demissionaire staatsecretaris over de afhandling van de moties op donderdag 14 december 2023:

"De regels voor wegwerp koffiebekers blijven, maar inspectie handhaaft niet. De moties raken zeer belangrijke onderdelen van de regelgeving voor wegwerpplastics. Met de aanpak die ik nu kies, heeft mijn opvolger in een nieuw kabinet maximaal de handen vrij om een keuze te maken."

Zowel Koninklijke Horeca Nederland (KHN) en de Barista Company zijn van mening dat er gekeken moet worden naar de beste CO2 footprint. Als eenmalige verpakkingen door goede recyclingtechnieken zorgen voor een betere footprint, dan moet deze optie blijven bestaan.

De "BekerVriend" zonder opdruk van BekerVriend

Welke gevolgen heeft de SUP-regeling op de beursgang?

Oké, nu hebben we het hele voortraject gehad. Maar wat zijn de gevolgen voor een kop koffie bij jouw beursstand? Kiezen we voor herbruikbare plastic koppen of hoogwaardig recyclebare kartonnen koffiebekers? Het antwoord is: Beiden zijn mogelijk.

Voor beursevenementen werken we samen met de Barista Company. Deze heeft de aankoop van herbruikbare koffiebekers teruggeschroefd en gaat voor beurzen voornamelijk werken met kartonnen koffiebekers mits anders wordt aangevraagd. 

Waardoor er twee opties bestaan voor je beursgang:

Optie 1: Kartonnen koffiebekers

Op de kartonnen koffiebeker staat de bedrukking: “Please bring me back to your coffeebar. I’ll be recycled.” Aan de voorzijde van de koffiebar plaatse wij een bekerbak met een opdruk die identiek is aan de opdruk van de beker. Het bedrijf De BekerVriend neemt alle bekers in voor recycling. Door middel van een uniek recycleproces kan de plastic coating losgeweekt worden van de papiervezels. Het karton kan daarna hergebruikt worden voor diverse toepassingen.

Van de Barista Company krijg je vooraf instructies hoe de inname van bekers precies werkt, zodat je hier rekening mee kan houden tijdens de beurs. Hiermee valt deze optie binnen de Europese SUP-regeling.

Optie 2: Plastic koffiebekers

Deze herbruikbare koffiebekers vallen binnen de norm die Nederland aanhoudt voor hoogwaardige recycling. Vanwege de inname, snelle schoonmaak en het verlies van bekers rekent de Barista Company wel een forse meerprijs per dag.

Uiteindelijk moet per situatie bekeken wat de beste oplossing is. Wel zijn wij van mening dat de duurzaamste oplossing voorop moet lopen. Hierin nemen wij een adviserende rol, maar de keuze blijft aan jou, als standhouder, zelf.

Benieuwd wat de Barista Company nog meer doet tegen het verlagen van hun CO2-uitstoot? Bekijk het hier.

Of kom langs voor een herbruikbare kop koffie om te kijken hoe we je beursstand duurzamer maken.